Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) – gdy wspólnik pożycza spółce

Pożyczki udzielane spółkom przez ich wspólników są jednym ze sposobów dofinasowania bieżącej lub inwestycyjnej działalności spółki.

W praktyce często występują wówczas problemy z ustaleniem, na jakich zasadach opodatkowana jest czynność cywilnoprawna udzielenia pożyczki. Rozbieżności w interpretacji występowały w szczególności w aspekcie zwolnienia przewidzianego w art.2 ust.4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej Ustawa) w konfiguracji, w której komandytariusz lub komplementariusz udzielają pożyczek spółce komandytowej, w której są wspólnikami.

Zgodnie z powołanym przepisem, co do zasady zwolnienie z podatku są czynności cywilnoprawne inne niż zmiana umowy spółki, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest: (a) opodatkowana podatkiem od towarów i usług (VAT) lub (b) zwolniona z podatku od towarów i usług (VAT) (…).

Dokonując wykładni w/w przepisu należy pamiętać o dwóch istotnych kwestiach:

Po pierwsze, zgodnie z art.1 ust.3 Ustawy za zmianę umowy spółki w przypadku spółek osobowych (jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej) uważa się także pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika.
Po drugie, zgodnie z art. 43 ust.1 pkt.38 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) zwalnia się od podatku usługi udzielania pożyczek.

Systemowa wykładania w/w przepisów Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w zw. z art. 43 ust.1 pkt. 38 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje zatem, iż to czy w danym przypadku będziemy mieli do czynienia z opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zależy od następujących okoliczności:
– formy działalności gospodarczej prowadzonej przez strony umowy (spółka kapitałowa, spółka osobowa),
-stosunku zależności pomiędzy stronami pożyczki,
– podleganiu opodatkowaniu od towarów i usług (VAT).

Należy także zasygnalizować, iż orzecznictwo izb skarbowych, na kanwie zapadłych wyroków sądów administracyjnych, w chwili obecnej co do zasady jednolicie przyjmuje, iż zwolnienie z art.2 ust.4 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie wymaga by PKD pożyczkodawcy obejmowało „udzielanie pożyczek”. Zwolnieniu w oparciu o w/w przepis podlegają zatem także transakcje pożyczek mające charakter okazjonalny.

Podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy pożyczki sensu stricto wynosi 2%, zaś w przypadku umowy pożyczki traktowanej jako zmiana umowy spółki 0,5%.